Piłka nożna – system VAR w pigułce

Historia piłki nożnej jest długa, a meczom od zarania futbolu towarzyszą sędziowskie pomyłki. O niektórych kontrowersyjnych decyzjach arbitrów, jak na przykład bramce z finału mistrzostw świata w 1966 roku, dyskutuje się przez kilkadziesiąt lat. W XXI wieku futbol postanowił skorzystać z dobrodziejstw technologii i sędziom pozwolono na korzystanie z powtórek wideo. W jakich sytuacjach mogą się nimi posiłkować? Poznajcie zasady, jakimi rządzi się tak zwany system VAR.

System VAR – co to jest?

VAR to skrót od angielskich słów Video Assistant Referee. System ten ma pomagać w naprawianiu ewidentnych pomyłek sędziów dzięki korzystaniu z powtórek. Na bieżąco mecz na monitorach oglądają tzw. sędziowie VAR, inaczej określani mianem asystentów wideo. Sędzia główny spotkania pozostaje z nimi w łączności za pomocą zestawu słuchawkowego.

Najważniejsze zasady systemu VAR

W przypadku kontrowersyjnych sytuacji sędzia główny może podjąć decyzję na podstawie podpowiedzi asystentów wideo lub samodzielnie obejrzeć sytuację na monitorze ustawionym w okolicach linii bocznej boiska. Nie można jednak sprawdzać na powtórkach każdego kontrowersyjnego zdarzenia – ich katalog przepisy zawężają tylko do kilku. Arbiter może skorzystać z nagrania, jeśli wątpliwości dotyczą uznania gola, podyktowania rzutu karnego lub pokazania zawodnikowi czerwonej kartki. VAR może działać również w przypadku, gdy sędzia ukarał żółtą albo czerwoną kartką niewłaściwego piłkarza.

Kiedy arbiter podejmuje decyzję po podpowiedzi asystenta VAR lub samodzielnym obejrzeniu powtórki, sygnalizuje ją w specyficzny sposób. Przed jej ogłoszeniem wykonuje w powietrzu gest symbolizujący charakterystyczny prostokąt, nawiązujący kształtem do monitora. Zwykle, gdy w czasie spotkań stosowany jest system VAR, towarzyszy mu również system goal-line technology. To technologia, która pomaga stwierdzić, czy piłka wpadła do bramki – jeśli przekroczyła całym obwodem linię bramkową, sędzia dostaje sygnał na specjalnym zegarku.

System VAR na mundialu i w innych rozgrywkach

System VAR – co to jest? Nad tym zastanawiali się zapewne kibice w 2016 roku, gdy wprowadzano do piłki nożnej możliwość wideoweryfikacji decyzji sędziego. Pierwsze testy odbyły się w sierpniu, a już w grudniu z powtórek korzystano w międzynarodowych rozgrywkach seniorów – w czasie rozgrywanych w Japonii Klubowych Mistrzostw Świata. Potem powtórkami posiłkowano się między innymi w czasie Pucharu Konfederacji oraz mistrzostw świata w Rosji w 2018 roku.

System VAR zaczął się pojawiać również w rozgrywkach ligowych. Zadebiutował w australijskiej A-league. Jedną z pierwszych lig, która wprowadziła powtórki dla sędziów, była polska ekstraklasa – stało się to już latem 2017 roku. W tym samym czasie zdecydowały się na nie między innymi niemiecka Bundesliga czy włoska Serie A. Dłużej przed zmianami broniły się europejska oraz angielska federacja piłkarska. W Lidze Mistrzów został użyty po raz pierwszy na początku 2019 roku, a w Premier League dopiero kilka miesięcy później.

Modyfikacje systemu VAR

Funkcjonowanie systemu wideoweryfikacji nieco różni się w zależności od rozgrywek, w których jest stosowany. Na przykład w czasie mistrzostw świata w Rosji powtórki, na podstawie których arbitrzy podejmowali decyzje, wyświetlano również na telebimach na stadionie. To właśnie fakt, że widzowie na trybunach często nie wiedzą, dlaczego sędzia zmienił zdanie, jest jednym z najczęściej podnoszonych argumentów przeciwko powtórkom. W niektórych ligach wprowadzono również udogodnienia dla widzów przed telewizorami – wyświetla im się tak zwaną linię spalonego, dzięki czemu mogą przekonać się, czy arbiter podjął dobrą decyzję w przypadku dopatrzenia się ewentualnego ofsajdu.